آشنایی با خاک پیت ماس و روش تهیه آن

خاک پیت ماس از مواد فیبری تشکیل شده و این مواد در نوع مرده قابلیت تشکیل این نوع خاک را دارند. هنگامی که موجودات زنده، ماس یا خزه می میرند و در بطن باتلاق های پیتی جای می گیرند، این باتلاق ها مأمن مناسبی برای تجزیه این موجودات می گردند. پیت معادل کلمه تورب می باشد. خزه نیز همان ماس است. بنابراین به پیت ماس، خزه تورب نیز می گویند.

خاک پیت ماس با آن چه که به عنوان کمپوست به روش خانگی توسط باغداران یا کشاورزان تهیه می شود، متفاوت است. در واقع پیت ماس در برگیرنده خزه می باشد و زمانی این خاک امکان تشکیل و تجزیه می یابد که با شرایط فقدان هوا مواجه گردد. برای تهیه این ترکیب به گذر سال های متمادی نیاز دارید.

گذشت یک سال با اضافه شدن یک میلی متر به میزان خزه تورب همراه خواهد بود. پیت ماس جزء منابع تجدید ناپذیر دسته بندی می شود. علت این موضوع نیز کاملاً مشخص است. چون این ترکیب برای تشکیل و تهیه به زمان بسیار طولانی نیاز دارد.

خاک پیت ماس چیست و چه کاربردی دارد؟

امروزه تکنولوژی به تمام جنبه های زندگی وارد شده و به همین دلیل تمام فعالیت های بشر را تحت تاثیر قرار می دهد. کشاورزان نیز در بخش های مختلف کشاورزی مانند انجام عملیات کاشت، داشت و برداشت از صنعت و تکنولوژی روز بهره مند می شوند. قطعاً این موضوع بر ادوات، مواد و تجهیزات کشاورزی تاثیر داشته است. این موضوع با تغییراتی در زمینه خاک پیت ماس نیز همراه بوده است.

پیت ماس دسته ای از خزه ها را شامل می شود که تنوع بسیاری داشته و در برگیرنده ۱۵۱ تا ۳۵۰ گونه می باشد. خاک های توربی همان خاک های شامل زغال سنگ نارس هستند. خزه های متنوع در بستر این خاک ها جای می گیرند. باقی مانده گیاهان و جانوران یک لایه از این ترکیب را شکل خواهند داد. این موضوع نشان می دهد که پیت ماس کود سرشاری را برای گیاه فراهم خواهد کرد. در خاک پیت ماس سه ماده ارزشمند برای رشد و نمو گیاه یعنی پتاسیم، نیتروژن و کلسیم وجود دارد. در واقع می توان برای این ترکیب خاک نقش مکملی کود گیاه را در نظر گرفت. این مکمل برای تکمیل روند کود دهی به گیاه اهمیت دارد. ضمن اینکه مزیت های بسیاری نیز نسبت به کودهای حیوانی خواهد داشت. اول اینکه این کود آلودگی کمتری از نظر محیطی نسبت به کود حیوانی خواهد داشت. ضمن اینکه راحت تر قابلیت ضدعفونی شدن را خواهد داشت.

خاک پیت ماس در جنس، رنگ و بافت های متنوع دیده می شود. این موضوع نیز از جانداران متنوع در حال تجزیه نتیجه شده است. کم وزن بوده و قابلیت جذب آب بالایی دارد. به عنوان مثال پیت ماس قادر به جذب آب به میزان بیست برابر وزن خود می باشد. در از دست دادن آب نیز سرعت زیادی دارند. به همین خاطر در تکثیر گیاهانی که نیاز به زهکشی مناسب و منظم در اولویت قرار دارد، توصیه می گردد. این خاک به دلیل ظرفیت عالی در ذخیره سازی آب یا مواد غذایی برای گیاه قابل توجه می باشد.

پیت سیاه و پیت سفید دو نوع از تورب های رایج در میان کشاورزان و باغداران می باشند. پیت سفید رنگی متمایل به قهوه ای روشن دارد. باغبانان برای مصرف و استفاده از این پیت ها اصول خاصی را در نظر می گیرند. یعنی این پیت ها با توجه به نوع گیاه انتخاب می گردند.

پیت ماس در مناطق مرطوب توندرا در قسمت های شمالی نیمکره شمالی شرایط تشکیل دارد. این موضوع از سرمای سخت نتیجه می شود. چون این گیاهان با وجود این شرایط محدود امکان رشد نمی یابند. نروژ، استونی و … در نیمکره شمالی و نیوزلند، آرژانتین، جنوب شیلی و جزایر تاسمانی در نیمکره جنوبی دارای خزه تورب می باشند.

کاربرد پیت ماس

خاک پیت ماس موارد کاربردی بسیاری دارد. زمانی که از این خزه ها کود تهیه می شود، نام پیت ماس بر روی آن گذاشته می شود. این مواد جامد برای مصارف مختلف در شرایط باغبانی، کشاورزی، نگه داری از گل در محیط آپارتمانی و … استفاده می شود. بسیاری از باغداران و پرورش دهندگان در کنار خزه تورب از مواد مغذی دیگری همپون پتاسیم، نیترات و کلسیم بهره مند می شوند. افزودن این عناصر با هدف غنی کردن خاک انجام می گیرد.

خاک پیت ماس زمانی به عنوان یک ماده با کیفیت مورد توجه قرار می گیرد که دانه های ریزی در بافت خود داشته باشد و عناصر مغذی با نسبت لازم و کافی در ترکیب آن وجود داشته باشند. در ایران از پیت سیاه برای مصارف پرورش گیاه استفاده می شود. چون نمونه تیره این ترکیب محبوبیت بیشتری در میان عوام دارد.

زمانی که این خزه ها دوران آخر تجزیه خود را سپری می کنند، به شکل فشرده در می آیند و بدین ترتیب بستر لازم کاشت یا خاک را تهیه می کنند. از پیت ماس در ترکیب خاک های شنی و ماسه ای استفاده می شود. ضمن اینکه در تکثیر گیاهان رطوبت دوست مانند بنفشه آفریقایی یا  قارچ هایی که میسلیوم آن ها در کمپوست رشد می یابد مانند قارچ دکمه ای استفاده می شود. برای کاشت جوانه در گلخانه، برای پرورش گل در محیط آپارتمان نیز حائز اهمیت است و قابلیت مصرف دارد.

مزایای استفاده از پیت ماس

• خاک پیت ماس باعث بالا بردن مواد آلی برای رشد گیاه می شود و تقویت ساختمان خاک را به دنبال دارد.
• ظرفیت بالایی برای نگه داری مواد غذایی و آب دارد. این موضوع سبب آزاد سازی تدریجی مواد مغذی و آب برای گیاه می شود.
• با اضافه کردن پیت ماس می توان زهکشی را برای خاک های سنگین بهبود بخشید و به ریشه دوانی در خاک های رسی کمک کرد.
• کود در دل خاک ذخیره می شود و از دسترس گیاه خارج نمی گردد.
• خاک در برابر فرسایش به خوبی حفظ می شود.
• خاک پیت ماس زمینه اتصال و چسبندگی بین بافت شنی و سبک را فراهم خواهد کرد.

برای کاشت درختان از دو سوم خاک معمولی با یک سوم پیت ماس کمک گرفته می شود. گودالی دو برابر اندازه ریشه درخت ایجاد و خاک درون گلدان را نرم می کنیم. آن گاه درخت را در گودال گذاشته و در ادامه گودال را با مخلوط فراهم شده پر می کنیم.

برای پرورش گل، صیفی و سبزیجات ۲ اینچ پیت ماس به بستر کاشت اضافه و آن گاه خاک افزوده شده با ۶ اینچ از عمق خاک ترکیب می گردد. آن گاه بذرها کاشته می شود. برای کاشت پیاز ترکیب خاک پیت ماس، خاک معمولی و شن را به شکل مساوی به کار ببرید.

در پرورش قارچ دکمه ای برای پوشش دهی سطح کمپوست از پیت ماس بهره مند می شوند.

برای تولید جوانه یا نشاء در فضای گلخانه از نسبت مساوی کوکوپیت و پیت ماس استفاده می شود. در ادامه ترکیب آماده شده در سینی ریخته می شود. آن گاه بذرها در این بستر قرار می گیرند. در مناطق جنوبی کشور این روش برای تهیه نشاء جهت کاشت گوجه فرنگی در تابستان به کار برده می شود.

برای پرورش چمن نیز از ترکیب شش اینچ خاک با دو اینچ خاک پیت ماس استفاده می شود. در ادامه کود و بذر به مخلوط اضافه و آن گاه سطح کاشت با پیت ماس به اندازه  یک چهارم اینچ پوشش داده می شود.