نحوه کاشت تخم شربتی و پرورش این گیاه

کاشت تخم شربتی مانند کاشت رازیانه، گلپر، استویا، باریجه و … بیشتر به منزله یک گیاه دارویی مدنظر است اما افراد بسیاری جنبه زینتی این گیاه را نیز در نظر می گیرند. به همین خاطر در فضای منزل نگه داری می شود. این گیاه با نام انگلیسی chia(چیا)شناخته می شود. نام علمی آن Salvia hispanica می باشد.

به تیره نعناعیان تعلق دارد و یک ساله می باشد. در فرهنگ عامیانه با نام تخم شربتی معرفی می گردد. کاشت تخم شربتی با بذرهای طبیعی انجام می شود. منظور از طبیعی بودن بذرها این است که بدون دخالت مواد و سموم شیمیایی پرورش یافته اند. این گیاه از نظر شکل ظاهری برگ ها و دانه ها بسیار شبیه به ریحان می باشد. البته مقداری از آن کوچک تر است.

نحوه کاشت تخم شربتی

تخم شربتی برای کاشت نیاز به بستر مناسب دارد. در روش اول کاشت تخم شربتی را بدون خاک آموزش داده ایم. ابتدا گلدان مورد نظر برای کاشت چیا را به مدت ۲۴ ساعت در آب شناور سازید. آن گاه ۲ قاشق چای خوری تخم شربتی را در یک چهارم فنجان(۶۰ میلی لیتر) آب ریخته و بعد از ۱۵ دقیقه محتویات داخل لیوان را به هم بزنید.

بعد از مخلوط کردن دانه های چیا به مدت ۲۴ ساعت منتظر بمانید. این منتظر ماندن برای ژله ای شدن دانه چیا ضروری می باشد. در ادامه کاشت تخم شربتی, گلدان را از آب خارج کرده و بذرهای ژله ای را در آن بریزید. حالا دوباره گلدان را از آب تازه پر کنید.

یک ظرف شیشه ای یا پلاستیک بر روی گلدان دارای دانه چیا قرار دهید. این ظرف باید به مدت ۳ یا ۴ روز بر روی گلدان باقی بماند. البته این موضوع در صورت خشک بودن هوا انجام می شود. بعد از گذشت این مدت، گلدان را به محلی با نور مستقیم خورشید هدایت کنید و آن گاه منتظر جوانه زدن و بیرون آمدن تمام تخم شربتی بمانید.

وضعیت رطوبتی این گیاه را مدنظر قرار دهید و در صورت خشک شدن، آن را از آب پر سازید. اگر فقط یک سمت گلدان مدام در مقابل پنجره قرار دارد، گاهی آن را ۱۸۰ درجه بچرخانید تا سمت دیگر آن نیز از آفتاب بهره مند شود.

در روش دوم یک گلدان ۷ سانتی متری برای کاشت تخم شربتی آماده کرده و خاک مناسبی برای آن فراهم می کنید. این خاک باید رطوبت لازم برای جوانه زنی چیا را داشته باشد. بذرهای چیا را درون گلدان در عمق ۶ میلی متری از خاک قرار دهید و روی آن خاک بریزید.

در ادامه این گلدان ها را به روش گلخانه ای آماده می کنید. یعنی یک طلق شفاف یا پلاستیک بر روی آن قرار داده و منتظر جوانه زنی بمانید. دمای مناسب برای جوانه زنی گیاه چیا برابر با ۲۴ درجه سانتی گراد می باشد. کشیدن پلاستیک بر روی گلدان به دلیل جلوگیری از هدر رفتن رطوبت خاک انجام می شود و روند جوانه زنی را تسریع می کند.

برای رویت جوانه های تخم شربتی به گذشت ۲ هفته نیاز دارید. با دیدن جوانه ها پلاستیک را کنار زده و شرایط مطلوب نور دهی به گیاه را فراهم کنید. این گیاه باید به یک پنجره آفتاب گیر هدایت شود. وضعیت رطوبتی خاک را مدام بررسی کنید. با خشک شدن خاک، آبیاری گیاه را انجام دهید(در حین آبیاری مراقب باشید که گیاه چیا خیس نگردد).

برای انتقال جوانه ها به زمین باغچه و فضای بیرون زمانی اقدام می کنید که دمای محیط بیرون بیش از ۱۸ درجه سانتی گراد باشد.

قرار گیری بذرهای چیا در نشاء باید با فاصله ۴۵ تا ۶۰ سانتی متر باشد. زهکشی این خاک اهمیت زیادی دارد. ضمن اینکه نور آفتاب برای رشد جوانه های تخم شربتی در اولویت قرار می گیرد. خاک تخم شربتی نباید بیش از اندازه خیس شود. به همین خاطر همواره باید بر روی انتخاب خاک مناسب برای این گیاه دقت به خرج دهید. چون زهکشی منظم از اصول نگه داری و کاشت تخم شربتی می باشد. برای این کار از خاک های شنی کمک بگیرید.

آبیاری گیاه با جای گذاری در زمین به شکل کامل انجام می شود. در فصل تابستان می توان این گیاه را با گل های آبی رنگ و زیبا مشاهده کرد. ارتفاع قدی این گیاه برابر با ۹۰ سانتی متر خواهد بود. زمانی که گل های گیاه پژمرده می شوند و قسمت فوقاتی بذرها خشک می گردند، زمان برداشت چیا فرا رسیده است.

ویژگی های بذر چیا

این بذر با رنگ های مختلف خاکستری، لکه لکه، مشکی، قهوه ای و سفید دیده می شود. از نظر شکل و ظاهر بیضی و کوچک می باشد. این گیاه در قسمت بذرها جذب آب فوق العاده ای دارد. به گونه ای که هر بذر آن توانایی جذب آبی معادل ۱۱ برابر وزن خود را دارد. گیاه چیا از نظر ارتفاعی بین ۵۰ تا ۹۰ سانتی متر می باشد.

شرایط پرورش تخم شربتی

برای شرایط بهینه و مطلوب کاشت تخم شربتی نیاز به آبیاری به اندازه و دمای مناسب دارید.

دما

پارامتر دما یکی از ویژگی های غیر قابل فاکتور است. بهترین دما برای گلدهی و تکثیر تخم شربتی دمای ۲۴ درجه سانتی گراد است. ضمن اینکه دمای ۱۸ درجه سانتی گراد نیز قابلیت رشد گیاه را فراهم خواهد نمود.

خاک

مناسب ترین خاک برای رشد این گیاه، خاک های شنی است. خاک شنی شرایط زهکشی مناسبی دارد. این گیاه با آبیاری متوسط شرایط زهکشی مناسب و بهینه را می طلبد.

آبیاری

شرایط آبیاری گیاه به گونه ای است که با خشک شدن خاک گیاه انجام می گیرد. این آبیاری باید به شکل پیوسته و در حد متوسط انجام شود.

نور

از فاکتورهای مهم کاشت تخم شربتی است. در واقع بالندگی و رشد جوانه ها در شرایط نوری مناسب رخ می دهد. ضمن اینکه این نور باید به شکل مستقیم و بدون فیلتر دریافت شود.

 شهرستان کلات از شهرهای فعال در زمینه کاشت تخم شربتی است. این پرورش به حدی است که امکان صادرات چیا را برای این شهرستان فراهم کرده است. اگر چه مردم این شهرستان اراضی ۴ هزار هکتاری نیز به پرورش این گیاه اختصاص داده اند اما این گیاه نیز جزء گیاهان بومی منطقه کلات بوده و شرایط پرورش را در این محدوده به شکل خودرو دارا می باشد. این بذر در خراسان با نام های دیگری چون حوک، بورنگ، تره خراسانی و … شناخته می شود.