درخت گردو یکی از انواع درختان میوه می باشد که به شکل شلجمی یا جامی بوده و در شرایط مناسب رشد بسیار خوبی دارد و حدود ۲۰۰ الی ۳۰۰ سال عمر می کند. در صورت تمایل به کاشت و تکثیر درخت گردو باید مطابق با اصول و شرایط مخصوص آن عمل نمایید که در این مطلب به شرح آن پرداخته ایم.
گردو در واقع گیاهی است خزان دار که بومی نواحی مختلف نیم کره شمالی می باشد و البته نوع معمولی آن از نواحی گسترده کوه های کارپات در اروپای مرکزی آغاز شده و به کشور کره در شرق آسیا ختم می گردد. درخت گردو شرایط رشد و تکثیر مخصوص به خود را می طلبد که در این مطلب به معرفی آن و سایر نکات در این زمینه می پردازیم.
نحوه تکثیر و ازدیاد درخت گردو
گردو در انواع مختلفی وجود دارد که مهمترین و مرغوب ترین نوع آن گردو سیاه و گردو انگلیسی است که اصول کاشت و مراقبت های آن ها تقریبا مشابه می باشد. با این حال به دلیل وجود صدها نوع گونه سازگار با شرایط آب و هوایی گوناگون و مقاومت آن ها نسبت به بیماری های مختلف، کاشت و تکثیر درخت گردو در بیشتر مناطق مجاز و مناسب می باشد.
درختان گردو در واقع باعث تولید آجیل های خوشمزه شده و از سوی دیگر چوب آن ها بسیار با کیفیت و بادوام می باشد. همچنین باید این نکته را در نظر داشته باشید که درخت گردو به گونه ای می باشد که تا حدود ۱۰ سال بعد از کشت تولید محصول ندارد و میزان حداکثر تولید آن تا حدود ۳۰ سال بعد از کشت می باشد. برای کاشت درخت گردو می توانید با استفاده از دانه های آن این کار را انجام دهید ولی اغلب کار خسته کننده ای می باشد به همین دلیل بهتر است که از نهال های آن برای کاشت و نتیجه بهتر و موفقیت آمیز استفاده نمایید.
شرایط اقلیمی :
در ایران گردو در ارقام مختلفی همچون کاغذی، نوک کلاغی و ضیاء آبادی قزوینی وجود دارد. مدل های مختلف گردوی معمولی از لحاظ حساسیت داشتن نسبت به سرما با یکدیگر متفاوت بوده و میزان مقاومت آن ها با هم فرق دارد. گردو در واقع به گونه ای است که برای رشد کردن و باردهی به فصل رشد طولانی احتیاج دارد و به همین خاطر در فصل بهار فعالیت خود را زودتر شروع کرده و در فصل پاییز دیرتر به خواب می رود. در نهایت اکثر یخبندان های بهاره و پاییزه باعث آسیب رسانی به آن می شوند.
در گردوهای بارور برای رسیده شدن محصول باید میزان دمای محیط در طی چند هفته پیش از برداشت حدود ۲۷ تا ۳۲ درجه سانتی گراد باشد. دماهای بالاتر موجب سوختگی میوه و سیاه شدن رنگ مغز گردو شده و دماهای پایین موجب چروکیده شدن مغز آن می شوند. همچنین باد زدگی در روزهای اول فصل موجب پوکه شدن میوه خواهد شد. ازدیاد گردو به طور معمول از طریق کاشتن بذر و پیوند زدن درخت انجام می گیرد اما در ایران اغلب درختان به صورت غیر پیوندی هستند.
در باغ های یکدست معمولا فواصل میانی به اندازه ۱۵ الی ۲۰ متر انتخاب می شوند ولی به تازگی فواصل کمتری در نظر گرفته می شود و درختان با فاصله ۹ الی ۱۰ متری کاشته می شوند. میزان باردهی یک باغ یکدست در شرایط ایده آل و مناسب به نزدیک چهار تن در هکتار می رسد. از جمله آفاتی که گردو را مورد حمله قرار می دهند می توان به شته خال دار، شته سبز گردو، سوسک نان و شپش دندانه دار اشاره کرد. همچنین از درختان گردو نیز باید در مقابل آسیب رسانی دام ها مراقبت نمود چرا که این آسیب ها موجب کاستی ارزش و کیفیت چوب درختان بالغ می گردد.
روش های تکثیر :
از انواع روش های ازدیاد درخت گردو می توان به روش کشت بافت اشاره داشت که دارای مزایای فراوانی از جمله توانایی آن به منظور تولید سریع به تعداد فراوان از مقادیر خیلی کوچکی از مواد گیاهی اولیه می باشد. از جمله مشکلات این روش نیازمند بودن به آزمایشگاه های تخصصی و وسایل لازم برای نگه داری مواد می باشد که در واقع مهمترین آن استریل نمودن منابع تکثیر و فضای کاری است.
علاوه بر روش نام برده روش های دیگری همچون روش های ریز ازدیادی و جنین زایی غیر جنسی نیز وجود دارد که کشاورزان جهت تکثیر سریع از این شیوه ها بهره می برند.
روش ریز ازدیادی روشی است برای مستمر نمودن تولید و همچنین افزایش میزان رشد جوانه هایی که از شاخه گرفته شده و کاشته شده است. برای پیوند زدن شاخه در این روش قطعات شاخه از یک درخت خاص را تکثیر نموده و در نهایت تعداد فراوانی نهال که به طور کامل شباهت ژنتیکی دارند تولید می گردد. این روش در شرایط خاص و استریل آزمایشگاهی صورت می گیرد که در این محل مواد گیاهی به طور دائم توانایی رشد دارند.
کاشت ریز ازدیادی در واقع به گونه ای است که با جداسازی نوک نهال، انتهای جوانه و یا مریستم انتهایی شاخه های جوان از درختی بالغ و تقسیم نمودن آن به تکه های کوچک که در واقع هر یک دارای جوانه جانبی می باشند شروع می شود. این تکه های گیاهی بعد از آن به شکل سطحی با فرو رفتن در یک محلول رقیق مانند سفید کننده ضدعفونی می گردند.
روش دیگری که برای ازدیاد درخت گردو مورد استفاده قرار می گیرد روش جنین زایی غیر جنسی می باشد. در این شیوه تعداد فراوانی جنین با شباهت های ژنتیکی از یک بذر تولید می گردند. در شروع این فرآیند لپه های جنینی بذرهای نابالغ در ماه خرداد تا ماه تیر طی شرایط استریل بیرون می آیند. سپس این جنین ها در یک محیط کشت همراه با هورمون های گیاهی کاشته می شوند. پس از یک محدوده زمانی از هر کدام از سلول های کاشته شده در سطح رویی این لپه ها جنین های جدید بوجود می آیند. به طور کلی این جنین ها در واقع از فرآیند طبیعی ترکیب جنسی تولید جنین در بذر های گردو بوجود نیامده اند بلکه از پیشرفت رویشی یا سوماتیکی و غیر جنسی سلول های غیر جنسی بدست آمده اند. به طور کلی از معایب این روش می توان به سرعت پایین جوانه زنی اشاره داشت.
در مطلب ارائه شده به معرفی اصول و شرایط رشد و پرورش درخت گردو و نحوه تکثیر آن به چند روش مختلف پرداختیم که امیدواریم این مطلب جهت آشنایی و یادگیری شما عزیزان مفید واقع بوده باشد. از این که با ما همراه شدید بسیار سپاس گزاریم.