در این مقاله به چگونگی قلمه زنی ریشه و انواع مختلف قلمه زنی و مراقبت و ابزارهای مختلف برای انجام قلمه زنی اشاره شده است تا پایان این مقاله همراه ما باشید.
زمانی که گیاه شما به خوبی رشد کرده است و می خواهید تعداد آن را زیاد کنید قلمه زدن گیاه گزینه بسیار مناسبی است. عوامل مختلف در دلایل ریشه نزدن قلمه بستگی به سن گیاه زمان برداشت قلمه ها شرایط محیطی و نکات بهداشتی دارد.
دلایل ریشه نزدن قلمه و روش های مختلف قلمه زنی:
قلمه ساقه:بهترین نوع قلمه زدن در ریشه نزدن قلمه قلمه زنی ساقه است که بر اساس بلوغ چوب و رسیدگی به چهار گروه تقسیم می شود.
قلمه چوب نرم یا چوب سبز:
قلمه زنی چوب نرم دارای انعطاف پذیری بسیاری است به طوری که می توان آن را به آسانی خم کرد به دلیل اینکه این قلمه ها را از شاخه های جدید بهاره تهیه می کنند. به دلیل اینکه فرصت مناسبی برای رشد نداشته اند مقدار کربوهیدرات در آن ها کمتر است.
قلمه چوب نیمه سخت:
چنین قلمه هایی را معمولا از سوزنی برگان همیشه سبز استفاده می کنند. به دلیل برگدار بودن این نوع قلمه ها باید آن ها را در شرایطی نگهداری کرد که باید اتلاف آب برگ های قلمه به حداقل برسد.
قلمه علفی:
قلمه زنی علفی را معمولا از شاخه های گیاهان علفی و زینتی تهیه می کنند. برای اینکه در این نوع قلمه زنی موفق شوید باید از آلوده شدن گیاه به قارچ ها جلوگیری کرد. برای حفظ رطوبت طبیعی میتوانید با استفاده از یک نایلون یا شیشه روی برگ ها و نیز رساندن نور کافی به آن ها جهت تامین مواد غذایی و فتوسنتز از آن ها کمک بگیرید.
قلمه چوب سخت:
در این نوع قلمه زدن از چوب های رسیده و گونه های خزان دار اواخر پاییز و زمستان از چوب های یک ساله استفاده می کنند. معمولا گیاهان چوبی زخزه دار به این صورت ازدیاد پیدا می کنند اما برخی از گونه های پهن برگ سبز و درختچه های خزان دار نیز از همین طریق قلمه زده می شوند. برخی از مهمترین گیاهان که از طریق قلمه چوب سخت آن ها برای ازدیاد استفاده می شود مانند به زیتون انجیر توت فرنگی انار یاس زرد سپیدار و گل سرخ است. در زمان تهیه قلمه باید توجه داشته باشید که از گیاهان قوی و سالم مادری استفاده کنید و ابزار های لازم برای این کار مانند قیچی و چاقو دارای نوک های بسیار تیز و عاری از هر نوع عوامل بیماری زا باشد. در ابتدا بهتر است از شاخه های متوسط و میان گره عادی استفاده شود تا بتوان از قسمت های پایین و وسط گیاه برای قلمه چوب سخت استفاده کرد. طول این نوع قلمه ممکن است بین ۱۵ تا ۷۵ سانتی متر باشد.
قلمه ریشه:
معمولا گیاهانی که توانایی تولید جوانه بر روی ریشه خود دارند توسط قلمه ریشه تکثیر می شوند. بهترین زمان برای ایجاد قلمه ریشه اواخر پاییز و اوایل بهار است زمانی که هنوز ریشه دهی آغاز نشده است. بسته به نوع و ظریف بودن ریشه می توان آن ها را به قطعاتی با طول ۳ تا ۱۵ سانتی متر تقسیم بندی کرد.
قلمه برگ:
برخی از گیاهان از طریق قلمه برگ می توانند تکثیر شوند این گیاهان توانایی تولید جوانه ها و ریشه های اتفاقی در برگ های خود را دارند.
قلمه جوانه برگ:
این قسمت شامل دمبرگ و پهن برگ است. زمانی این نوع قلمه زنی اهمیت دارد که در قلمه های برگ ریشه تشکیل می شود اما شاخه تشکیل نمی شود در چنین مواقعی توصیه می شود از قلمه جوانه برگ به جای قلمه برگ استفاده شود به دلیل اینکه جوانه های جانبی که در قسمت پایین دمبرگ ها قرار دارند بتوانند شاخه های جدیدی را تولید کنند. برای مثال توت فرنگی و تمشک سیاه از طریق قلمه جوانه برگ ازدیار پیدا میکنند.
چه عوامل محیطی در ریشه زایی قلمه ها موثر است؟
چندین عوامل محیطی موثر وجود دارد که در ادامه به آن می پردازیم.
رطوبت:
رطوبت عاملی است که ظهور و رشد ریشه ها به وجود آن بستگی دارد.
دما:
اگر دمای ۲۵ درجه سانتی گراد باشد تشکیل ریشه های قلمه ها تشدید می شود.
تهویه مناسب:
تهویه مناسب شرط اصلی تشکیل ریشه در قلمه ها بوده و این قضیه نقش اکسیژن را در ریشه زایی روشن می کند.
نور شدید در روز های بلند:
به دلیل افزایش شدت فتوسنتز ریشه زایی قلمه ها را تحریک می کند.
چند نکته در مورد نگهداری و انتخاب قلمه ها:
قلمه زنی در زمان گلدهی گیاه احتمال موفق شدن قلمه و ریشه زایی را کاهش می دهد.
بهتر است ساقه های سالم و بدون بیماری را انتخاب کنید. وجود دما از قسمت انتهایی قلمه باعث احتمال ریشه زایی می شود که به آن سیستم پاگرمایی گفته می شود. برای بهبود شرایط محیطی بهتر است یک کیسه را روی قلمه ها قرار دهید تا ریشه زایی با سرعت بیشتری رخ دهد البته این روش برای قلمه هایی که در بستر غیر آبی هستند پیشنهاد می شود.