اهمیت مدیریت آفات زعفران و آشنایی با روش های رهایی از این آفات برای کشاورزان بسیار حائز اهمیت می باشد، مزرعه زعفران سالم و سلامت با کسب آگاهی از بهترین روش ها برای پیشگیری از وجود آفت ها و بیماری ها حاصل می شود.
زعفران (saffron) از محصولاتی با قدمتی مربوط به چندین سال پیش از جمله محصولاتی می باشد، که کشت آن رو به افزایش است و در مناطق مختلفی حتی در بخش های کویر ایران نیز کشت می شود و البته کشت آن نیازمند کسب آگاهی برای پیشگیری از گسترش خسارت، آفات و بیماری می باشد. بنابراین پیش از کشت این محصول بهتر است، ابتدا آشنایی کافی با آفات زعفران و روش های دفع آن داشت.
در یک بیان کلی تر عوامل زیستی خسارت زای گیاهان آفات نامیده می شوند و این مورد در مورد گیاه زعفران و آفات آن نیز صادق می باشد. مبارزه با آفات و بیماری های زعفران بخش مهمی از کشت زعفران محسوب می شود و اهمال کاری در این بخش مهم ضرر های جبران ناپذیری را متوجه محصول خواهد کرد. آگاهی کافی از آفات و بیماری های رایج تا حد قابل قبولی رشد ایمن محصولات را تضمین خواهد کرد.
آفات زعفران
تمام گیاهان آفات و بیماری هایی دارند، اما آفت های زعفران به دلیل این که زراعت آن چندین ساله می باشد، بسیار حائز اهمیت است و نیاز به دقت بیشتری برای کنترل آفت در آن احساس می شود. عطر و طعم زعفران می تواند، برای بسیاری از پرندگان و جوندگان و سایر حیوانات وحشی و اهلی و حتی حشرات و کرم ها جذاب به نظر آید.
مهم ترین آفات و بیماری ها زعفران شامل جوندگانی چون موش صحرایی و خرگوش می باشد، اصلی ترین عوامل بیماری زا نیز Rhizoctonia violacea و کرم های زیرزمینی (Ditylenchus clipoai) هستند. آشنایی با همه چیز درباره کاشت زعفران و پرورش این گیاه با ارزش کمک می کند، تا در نهایت نتیجه مطلوبی به دست آورید.
کنه زعفران
کنه قهوه ای گندم
این نوع از آفات زعفران از شیره برگ های زعفران تغذیه می کند و باعث پدید آمدن لکه های سفید و زرد رنگ در برگ ها می شود، از علائم آن باید به خسارت شبیه به موزائیک خفیف اشاره کرد، در نهایت خسارت های وارده به رنگ زرد در می آیند و گسترش یافته خزان زودرس را موجب می شوند، خزان برگ ها از نوک برگ اغاز می شود و به انتها می رسد.
کنه بنه زعفران
خسارت زایی کنه زعفران بدین صورت می باشد، که از نواحی زخمی یا سالم پیاز زعفران به آن حمله می کند و از پیاز زعفران تغذیه می کند، همچنین این آفت با ایجاد تونل در پیاز به زاد و ولد می پردازد. با ایجاد حفره در پیاز توسط این آفت عوامل بیماری زای دیگری نیز وارد پیاز زعفران می شوند و در نهایت پوسیدگی و لهیدگی برای آن به ارمغان می آورند، مهم ترین عامل در پدید آمدن این آفت آبیاری و رطوبت زیاد در اطراف پیاز زعفران می باشد.
علائم کنه زعفران
بنه های آسیب دیده که لکه های سیاه بر روی آن ها ایجاد شده است، یا دارای پوسیدگی می باشند و برگ های آسیب دیده، کوچک و ضعیف، گل های فاقد کلاله یا دارای کلاله های ضعیف دارند، دارای علائم می باشند و در بیانی دیگر، بیانگر وجود کنه هستند.
مقابله با کنه
زندگی و فعالیت کنه ها به سه عامل اصلی رطوبت، دما و غذا وابسته است و در صورتی که هر کدام از این سه عامل مهیا نباشد، فعالیت کنه متوقف می شود، با کنترل دو عامل رطوبت و گرما می توان به شکل موثری این عافت را کنترل نمود. بنابراین پیشنهاد می شود، از آبیاری تابستانه پرهیز شود، تا رطوبت و گرما برای رشد کنه فراهم نشود.
تریپس بنه
این نوع آفت به رنگ زرد تا قهوه ای روشن می باشد و دارای بال های نوک تیز و باریک است، بر روی بال هایی رویی دو رگ طولی وجود دارد، زمانی که برگ های سبز زعفران وجود داشته باشد، این آفت ممکن است، مشاهده شود. تریپس با استفاده از آرواره های خود برگ را سوراخ می کند و منجر به ایجاد نواحی زرد تا سفید بر روی برگ های زعفران می شود.
با دچار شدن گیاه به آفت تریپس گیاه دچار خزان زودرس می شود و کیفیت و کمیت محصول دستخوش تغییرات منفی می شود ، خسارت این آفت در اواخر فصل رویشی می باشد، در این زمان رشد برگ های زعفران پایان یافته است و زمان جمع آوری گل های زعفران می باشد، بنابراین نیازی به استفاده و مبارزه با مواد شیمیایی نیست.
کرم پیاز خوار زعفران
این نوع آفت زعفران می تواند، خسارت های جبران ناپذیری به گیاه وارد سازد و منجر به نابودی پیاز زعفران شود، این کرم سفید رنگ در زیر خاک فعالیت و زندگی می کند و می تواند، باعث پژمردگی، خشک شدن و زرد شدن ناگهانی برگ شود. برای از بین بردن این آفت لازم است، از سم سوین استفاده شود.
سیاهک زعفران
سیاهک زعفران یک بیماری قارچی می باشد و علت این بیماری قارچ فوماگو (Fumago) است، این قارچ در ابتدا به برگ های گیاه حمله می کند و منجر به بروز لکه های قهوه ای به صورت نقطه ای روی برگ ها می شود، که با گذشت زمان سیاه رنگ می شوند و پس از آن پیاز زعفران را درگیر می کند و گیاه از بین می رود. بهترین روش مبارزه با این آفات زعفران جمع آوری برگ های آلوده و سوزاندن آن و ضدعفونی کردن پیاز ها قبل از کاشت با سموم مناسب می باشد.
موش
موش ها و خرگوش ها از جوندگانی می باشند، که خسارت های بسیاری را به این محصول وارد می کنند، موش کور، موش دوپای کوهستانی، موش ورامین، موش خانگی و موش صحرایی از انواع جوندگانی هستند، که در مزارع زعفران خسارت به بار می آورند.
روش های بسیاری برای مقابله با این جونده وجود دارد، برای مثال کاشت نعناع در نزدیکی مزارع هوشمندانه می باشد، زیرا موش ها از بوی نعناع فراری می باشند، مواد دور کننده مانند اربین نیز روشی موثر می باشد، آربین فراورده ای است، که از خسارت حیوانات خونگرم به جالیز، مزارع و باغ ها بدون تماس مستقیم با نباتات جلوگیری می کند.
خرگوش
خرگوش اروپایی که به خرگوش جثه بزرگ نیز معروف می باشد، از جمله جوندگانی است، که در نواحی شمالی و شمال غربی کشور وجود دارد. طول بدن این خرگوش ها پنجاه و پنج تا شصت و هشت سانتی متر می باشد و دارای بدن باریک و پاهای تقریبا بلندی می باشند، عموما در زمستان تنها سبزی قابل توجه علف سبز زعفران است، برای تغذیه از این سبزی و پیاز ها و برگ های زعفران استفاده می کنند. برای مبارزه با وجود خرگوش ها در مزارع بهتر است، از روش های مختلفی چون محصور کردن باغ و مزرعه و یا تله استفاده کرد.