کاشت نیشکر

نیشکر «Sugarcane» محصولی است، که بیشتر در مناطق گرمسیری و نیمه گرم جهان می روید، به همین جهت کشور هایی مانند برزیل، هند، تایلند، چین و استرالیا توانسته اند، از بزرگترین تولیدکنندگان نیشکر در جهان باشند. کشت نیشکر در مناطق مختلف ایران نیز رو به گسترش می باشد، آشنایی با مراحل کاشت نیشکر و برداشت این محصول می تواند، در افزایش بازدهی این محصول تاثیر مطلوبی داشته باشد.

نیشکر گیاهی گرمسیری از تیره poaceae می باشد و از چهار قسمت اصلی ریشه، ساقه، برگ و گل یا خوشه تشکیل می شود. برگ های این گیاه به صورت متناوب به ساقه متصل می باشند، ساقه نیشکر مانند سایر گیاهان تیره غلات، از بند های مختلف ساخته شده و دارای گره می باشد، که مواد قندی، معمولا در فاصله بین گره ها و در قسمت تحتانی و وسط آن ذخیره می شوند.

کاشت نیشکر

مناسب ترین زمان برای کاشتن نیشکر از نیمه دوم مرداد تا اواخر ماه مهر می باشد، کشت هایی که با تاخیر انجام می شود، ممکن است در سال آینده کاهش محصول داشته باشند. برای کاشت، قلمه ها را بعد از آماده شدن به شکل افقی در کف جوی ها می خوابانند و به اندازه سه تا هفت سانتی بر روی آن ها را خاک می ریزند و پس از آن به سرعت به آبیاری اقدام می نمایند.

تعداد قلمه های نیشکر کاشته شده در هر هکتار به شرایط مختلفی بستگی دارد، از جمله این شرایط می توان به شرایط محیط، نوع گیاه، روش آبیاری و روش کاشت اشاره کرد. با در نظر گرفتن شرایط، پس از تهیه زمین مناسب و قلمه ها می توان در هر هکتار مقدار تقریبی هفده تا بیست و پنج هزار قلمه کاشت.

می توان گفت مناسب ترین بستر برای رشد نیشکر خاک لوم تا لومی رسی می باشد، که دارای عمق بیشتر از یک متر باشد. هر چند این گیاه می تواند، در برابر شوری خاک مقاومت خوبی از خود نشان دهد، اما در برخی موارد به علت شوری خاک ممکن است، رشد کافی نداشته باشد و برگ ها زرد و کمرنگ شوند.

شرایط آب و هوایی مورد نیاز این گیاه نیز با توجه به محل رویش آن باید نزدیک به شرایط آب و هوایی مناطق گرمسیری باشد. هوا در دوران رشد گیاه باید گرم و متوسط و میزان حرارات روزانه چیزی حدود سی و هفت درجه سانتی گراد باشد. رطوبت مورد نیاز باید تامین شود و میزان تابش در محل کاشت نیشکر باید زیاد باشد.

کاشت در بستر مسطح

روش های مختلفی برای کاشت وجود دارد، یکی از این روش ها شامل کاشت در بستر مسطح می شود، معمولا استفاده از این روش در مناطقی که بارندگی کم می باشد، رایج است، در ضمن این روش بسیار ساده و ارزان می باشد و از نظر اقتصادی به صرفه تر است.

برای کاشت ابتدا باید شیارهای کم عمق هشت تا ده سانتی متری با شخم کولتیواتور در فاصله هفتاد و پنج تا نود سانتی متری ایجاد شود، و برای کاشتن نیشکر باید رطوبت مورد نیاز در مزرعه وجود داشته باشد. بستر ها در این روش به دنبال یکدیگر کاشته می شوند و لازم است، یک قلمه سه جوانه ای در هر یک از شیار ها سی سانتی متری انداخته شود.

بعد از جوانه زدن این احتمال وجود دارد، که دو تا پنج کشت بین ردیفی در فواصل مناسب برای کنترل علف های هرز و تسهیل تیلر زنی انجام شود.

جوی و پشته

از دیگر روش های کاشت نیشکر باید به روش جوی و پشته نیز پرداخت، کاشت با این روش برای مناطق با بارندگی متوسط و دارای مشکلات زهکشی مناسب می باشد. ابتدا لازم است، تا  شیار هایی با شکل «v» در اندازه های هشتاد تا صد سانتی متری ساخته شوند، این شیار ها باید در فواصل مناسب از هم و با عمق بیست تا بیست و پنج سانتیمتری باشند.

در این روش قلمه ها نیشکر به صورت افقی در خاک قرار می گیرند و معمولا از روش انتها به انتها استفاده می شود، در صورتی که ساقه بذر مناسب نباشد و گره های داخلی طولانی باشند، از روش گره به گره استفاده می شود. همچنین برای کاهش اثرات مرزی بین شکاف ها از قلمه های دو برابر در انتهای شیار استفاده می کنند.

زمانی که ساقه ها رشد خود را آغاز می کنند، مقداری از شیار ها با خاک پر می شود و کشت بین ردیف ها انجام می گیرد، این کشت مکرر بین ردیفی در نهایت موجب تسطیح زمین تا پایان ماه می شود، که نخستین ارتینگ نام می گیرد.

با افزایش کشت بین ردیف ها و قرار دادن خاک اطراف گیاهان شیار ها به خط الراس بدل می گردند و فضای بین ردیف ها به شکلی غیر ارادی و خودکار به شیار بدل می شود و به وسیله این شیار ها آبیاری و زهکشی صورت می گیرد، نحوه شکل گیری این شیار ها به خط الراس دومین ارتینگ نام می گرد.

کاشت دو ردیفه

برای آسان شدن کاشت نیشکر به وسیله مکانیزاسیون کاشت ردیف وسیع با فاصله صد و پنجاه سانتی متری مورد استفاده قرار می گیرد، در این روش شیار های عظیمی در فاصله صد و پنجاه سانتی متری تشکیل می شود و در میانه شیار ها ستون های نیشکر در دو ردیف کاشته می شوند و فاصله بین آن ها سی سانتی متر خواهد بود.

پیوند فاصله ای STP

در روش پیوند فاصله ای STP با قلمه تک چشمی از قلمه های تک چشم به منظور کاشت استفاده می شود و نهال های رشد یافته چند کیسه ای پس از پنجاه تا پنجاه و پنج روز به مزرعه منتقل و پیوند زده می شوند. در این روش به STP یا تک چشم ۱-۷۵۰ MT دانه در هکتار نیاز می باشد.

برای روش های کاشت به صورت شیار و تخت ردیف های مورد نظر، نود سانتی متر از یکدیگر فاصله دارند و فاصله بین آن ها چهل و پنج تا نود سانتی متر می باشد. با استفاده از این روش برای کاشت قلمه های نیشکر به میزان شصت تا هفتاد درصد در هزینه بذر صرفه جویی می شود.

دمای مناسب

نیشکر برای رشد به به آب و هوای گرم و آفتابی و بدون یخبندان نیاز دارد، تا بهترین رشد را داشته باشد، حداقل رطوبت مورد نیاز سالانه نیشکر ششصد میلی لیتر است. با این وجود این گیاه می تواند، در آب و هوای نیمه گرمسیری نیز رشد خوبی داشته باشد.

در مناطقی که دارای دمای متغیر بین بیست تا سی و پنج درجه سانتی گراد می باشند، نیز رشد خوبی از نیشکر را شاهد خواهید بود. مناسب ترین دما برای جوانه زنی قلمه های ساقه چیزی حدود سی و دو الی سی و هشت درجه سانتی گراد می باشد.

برای رشد به تابش نور خورشید برای دوازده تا چهارده ساعت نیاز است. علاوه بر این لازم است، بدانید رطوبت هشتاد تا هشتاد و پنج درصدی موجب افزایش سریع ساقه در طول دوره اصلی رشد می شود.

آب مورد نیاز

برای کاشت نیشکر لازم است، تا در زمان کاشت خاک کاملا مرطوب و شل باشد و پس از کاشت نیز آبیاری صورت بگیرد، تا گیاهان به ارتفاع مطلوب خود برسند. در صورتی که توزیع مناسبی وجود داشته باشد، بارندگی در میزان هزار و صد الی هزار و پانصد میلی لیتر کافی می باشد.

در ماه های رشد رویشی میزان بارندگی زیاد می باشد و با گذشت از این مرحله دوره خشک فرا می رسد، برای رشد نیشکر در یک نگاه کلی میزان حداقلی هزار و پانصد میلی لیتر باران یا منابع آبیاری در طی سال مورد نیاز می باشد.

خاک

نیشکر گیاهی است، که می تواند، تقریبا در تمام خاک ها به رشد خود ادامه دهد، اما برای رشد مناسب به خاک حاصلخیز و دارای زهکشی مناسب نیاز دارد، خاک های مرطوب از عمق صد تا صد و پنجاه سانتی متر با زهکشی از انواع خاک مناسب برای رشد نیشکر می باشند.

از جمله خاک های مناسب عمیق با زهکشی خوب و حاصلخیزی متوسط بافت خاک لومی شنی با PH 6 تا ۷٫۷ را می توان نام برد، هر چند PH مناسب خاک ۶٫۶ می باشد، اما نیشکر می تواند، درجه قابل توجهی از اسیدیته و قلیایی بودن خاک را تحمل کند، خاک های غرقابی و فاقد زهکشی بستر مناسبی برای رشد نیشکر نمی باشند.

نیشکر گیاهی نسبتا حساس به نمک باید در نظر گرفته شود، چرا که شوری زیاد با ایجاد تنش در آب منجر به پژمردگی زودرس، سوزش برگ ها و محدود شدن رشد و در موارد شدیدتر باعث از بین رفتن گیاه می شود. خاک های شور و آب رودخانه ها با میزان نمک بالا معمولا به مناطقی از صنعت قند اختصاص می یابند، که حداقل بارندگی سالانه را دار می باشند.

کوددهی

نیاز نیشکر به نیتروژن در مرحله تیلر زنی بیشتر از سایر مراحل می باشد، این مسئله می تواند، به تولید جوانه کافی و گسترش سایبان کمک کند، شایان ذکر می باشد، که تیلر زنی در نیشکر سی تا چهل و پنج روز پس از کاشت آغاز می شود، به همین جهت لازم است، تا نیتروژن کافی از ابتدای مرحله تیلز زنی در اختیار محصول و در خاک قرار بگیرد.

در مرحله شکل گیری محصول نیز نیشکر به فسفر نیاز بیشتری خواهد داشت، بهترین زمان استفاده از فسفر بعد از کاشت نیشکر در مراحل اولیه رشد آن می باشد، توصیه می شود، پتاسیم نیز به همراه نیتروژن مورد استفاده قرار بگیرد. در بیان کلی نیاز است، فسفر قبل از چهار ماه و نیتروژن قبل از شش ماه و پتاسیم قبل از دوره هفت ماه مورد استفاده قرار بگیرد. علاوه بر این آشنایی با این موضوع که چطور با کود حیوانی خاک را تقویت کنیم می تواند، در امر کشاورزی بسیار مفید واقع شود.